“Creativiteit houdt van een crisis”
Als jongen hingen er op de muren van zijn slaapkamer posters van Leonardo da Vinci, Marie Curie en Albert Einstein – een eerste aanwijzing voor de passie die zijn loopbaan heeft bepaald. Philippe Lambin is opgeleid als radiotherapeut-oncoloog, maar beperkt zich in zijn onderzoek niet tot één ziekte. Zijn laatste wapenfeit: drie Europese subsidies voor zijn onderzoek naar covid-19.
Philippe Lambin
“Ik ben natuurlijk heel blij met deze subsidie. Ik geloof dat ze getuigen van de kracht van onze niet alledaagse aanpak, waarover veel mensen aanvankelijk sceptisch waren. We waren er klaar voor om snel met oplossingen te komen en subsidie aan te vragen voor een compleet nieuwe ziekte waar we nog nooit van hadden gehoord.” Lambin doelt op zijn team bij het Department of Precision Medicine, dat hij samen met enkele collega’s in 2017 oprichtte. De tools en de expertise van deze afdeling die ziekte agnostisch benadert, kunnen bij veel verschillende ziektes worden toegepast.
Disruptief onderzoek
“Wij zijn uniek vanwege het feit dat we biologen, specialisten op het gebied van kunstmatige intelligentie, astrofysici, juristen, psychologen, wiskundigen, bacteriologen, artsen en epidemiologen op één plek samenbrengen. De grote maatschappelijke uitdagingen waar we mee te maken hebben, kunnen niet door één discipline of specialisatie worden opgelost. We hebben disruptief onderzoek nodig.” Lambin zit duidelijk op het goede spoor; alleen dit jaar al haalde hij zes grote beurzen plus zes promoties binnen, samen goed voor 4 miljoen euro.
Lambin en zijn team focussen op ‘convergence sciences’: ze opereren op het snijvlak van de medische wetenschap, biologie en technologie. Het onderzoek van de afdeling – opgedeeld in een kunstmatige-intelligentie-team, een ‘wet lab’ voor moleculaire biologie en een klinisch-onderzoek-team – richt zich op kanker, multiple sclerosis, hart- en vaatziekten, Alzheimer, diabetes en virusziekten. “We concentreren ons op problemen die we op kunnen lossen met de kennis en tools die we hebben. We zijn heel flexibel, omdat we de werkprocessen en tools heel makkelijk min of meer kunnen copy-pasten en zo toepassen op andere, nieuwe klinische behoeften. Ik denk dat we daarom zo succesvol zijn in het verwerven van subsidie voor covid-19.”
Philippe Lambin studeerde medicijnen aan de UCLouvain (België), specialiseerde zich in radiotherapie-oncologie en schreef zijn proefschrift over moleculaire biologie in Parijs. Hij werd in 2000 benoemd tot hoogleraar Radiotherapie aan de Universiteit Maastricht en was van 2000 tot 2015 medisch directeur van Maastro. Als pionier van translational research zette hij in 2017 het Department of Precision Medicine op. Hij is coauteur van meer dan 500 peer-reviewed wetenschappelijke papers, mede-uitvinder van meer dan 20 patenten en (mede-)supervisor van ruim 60 promoties. Hij ontving drie prestigieuze beurzen van de Europese Onderzoeksraad (een Advanced Grant en twee Proof of Concept Grants).
Coronavirus
Al snel nadat het virus in Europa opdook, besefte Lambin dat we te maken hadden met een van de grootste volksgezondheidscrises van deze eeuw. “En daar stond ik niet alleen in,” zegt hij. “Overal in de wereld kwamen wetenschappers in actie. Iedereen wilde heel graag op een of andere manier behulpzaam zijn. Gelukkig hadden wij al in februari toegang tot Aziatische data. Dus maakten we een website voor het ontwikkelen van diagnostische en voorspellende modellen voor de aanpak van covid-19, en we schreven een paar papers. Dit deden we allemaal zonder financiering; we vonden het gewoon belangrijk.”
Het eerste covid-19-project waar Lambin en zijn collega’s wel financiering voor ontvingen, draait om een machine learning-model voor risicoanalyse en triage van coronapatiënten. Het helpt artsen bij de beslissing of ze een patiënt naar huis moeten sturen, of in het ziekenhuis of de intensive care moeten opnemen. Het tweede onderzoek is gericht op AI-software in combinatie met beeldsoftware, waarmee op CT-scans covid-19 vastgesteld kan worden. Het maakt de diagnose niet alleen betrouwbaarder, maar stelt dokters ook in staat om de ontwikkeling van de ziekte te monitoren. Het derde project waarvoor subsidie is verkregen gaat over het ontwikkelen van een oraal vaccin dat levende bacteriën bevat die antigenen produceren.
“Al deze projecten hebben hetzelfde uitgangspunt, namelijk dat ze gebaseerd zijn op het concept van ‘convergence sciences’,” zegt Lambin, eraan toevoegend dat de onderzoekers wel twee vertaalslagen moeten maken: van het lab naar klinisch onderzoek, en van wetenschappelijke publicatie naar standaard zorg. “We dachten vroeger dat het meeste werk er wel op zat zodra een proefschrift was verdedigd, of een paper gepubliceerd. Nou, vergeet het maar. Als je geen tool ontwikkelt die je kunt gebruiken in de zorg voor patiënten, is het werk niet af. We willen de levenskwaliteit van mensen met chronische ziektes verbeteren. Daar heb je bedrijven voor nodig en die moeten er in een vroeg stadium bij betrokken worden.”
Het nieuwe normaal
Hoewel het Department of Precision Medicine voorop loopt in het onderzoek naar covid-19, gelooft Lambin niet in een snelle oplossing. “Er zijn veel vragen waarop we nog geen antwoord hebben. Als we een effectief vaccin ontwikkelen, hoe lang blijft dit dan werkzaam? En zelfs als je een vaccin hebt dat werkt, moet je dit massaal gaan produceren en miljarden mensen injecteren. En hoeveel mensen willen gevaccineerd worden? Er staan ons nog veel uitdagingen te wachten, en ik denk niet dat we ooit nog teruggaan naar het oude normaal.”
En toch biedt onze nieuwe werkelijkheid ook kansen, zegt hij. Om te beginnen heeft hij ontdekt dat hij het heel fijn vindt om thuis te werken: “Ik ben 200 procent efficiënter.” De afgelopen maanden is men ook meer gaan beseffen hoe belangrijk het is om die twee vertaalslagen te maken. Onderzoekers realiseren zich meer dan ooit dat zij met het gemeenschapsgeld dat zij spenderen iets nuttigs moeten doen voor de maatschappij. “En vergeet niet dat creativiteit gek is op een crisis. Het Chinese woord 危机 (crisis) bestaat uit twee karakters: het ene betekent gevaar, het andere kans.”
Lees ook
-
Als patiënt in een ziekenhuis zie je dagelijks veel verschillende gezichten aan je bed: een verpleegkundige die je bloeddruk meet, een arts of verpleegkundig specialist die jou informeert over het zorgplan en een voedingsdeskundige die jou voorziet van het juiste eten en drinken. Hoewel al deze...
-
Berta Cillero Pastor is universitair hoofddocent en groepsleider bij het MERLN Institute for Technology-Inspired Regenerative Medicine. Haar onderzoek richt zich op massaspectrometrie (imaging) om inzicht te krijgen in moleculen in cellen en weefsels voor biomedisch onderzoek.
-
Op 8 februari 2024 promoveerde Janine Ziemons aan Maastricht University op het proefschrift The role of the gut microbiota in human cancer, the power of an equilibrium. Dit proefschrift is het resultaat van Ziemons’ onderzoek naar de rol van het microbioom in kanker - dikkedarmkanker maar ook...
