“In de eerste plaats is ons onderzoek relevant voor ouders die worstelen met het eetgedrag van hun kind,” zegt promovendus Anouk van den Brand, die deel uitmaakt van het onderzoeksteam. “Daar komt bij dat de vroege kindertijd een belangrijk moment is om gezonde eetgewoontes aan te leren. Hoe minder groente je in die eerste jaren leert eten, hoe minder groot de kans is dat je dat als volwassene zal doen.”

Van venkel tot smurfensnot

Van den Brand volgt een groep kinderen van hun derde tot hun vijfde levensjaar op kinderdagverblijven en peuterspeelzalen en probeert erachter te komen wat maakt dat het ene kind een lastige eter is en het andere niet. “We laten hen proeven van stukjes tomaat, komkommer en de voor hen meestal onbekende venkel en knolselderij,” legt ze uit. “Het is leuk om te zien hoe kinderen onderling verschillen. Sommigen vinden het gewoon lekker, anderen eten het op ook al vinden ze het vies, en er zijn er ook die niet eens willen proeven.” Waar zit hem dat nou in?

Eén van de factoren die van invloed zijn, is de gevoeligheid voor textuur. Van den Brand gaat daarom niet op pad zonder bakjes gevuld met zand en smurfensnot. De peuters mogen er aan voelen en aangeven of ze het prettig vinden of niet. Wat blijkt: kinderen die bijvoorbeeld moeite hebben met zand op de handjes of onder de voetjes, hebben ook meer moeite met texturen van eten. Een andere factor die meespeelt is de verwachting. Van den Brand: “Zo bekijken we of de kinderen groente van fruit kunnen onderscheiden. Kinderen die daar beter in zijn, weten beter wat ze kunnen verwachten en zijn over het algemeen minder moeilijk met eten.”

Groentekoning(in)

Voor kleine kinderen helpt het dus om te weten wat ze eten, en dat is een inzicht waar opvoeders mee aan de slag kunnen. Promovendus Britt van Belkom onderzocht op kinderdagverblijven hoe groenteconsumptie bij kinderen tussen de één en vier jaar bevorderd kan worden. Vanwege de coronacrisis werden die testen niet uitgevoerd door haarzelf, maar door medewerkers van de diverse kinderdagverblijven. “Enerzijds is dat jammer,” zegt ze, “maar het heeft me ook veel tijd bespaard. Er zijn nu bijna zeshonderd kinderen getest; dat was in mijn eentje niet gelukt.”

De kinderen werden onderverdeeld in drie groepen. Voor de eerste groep, de controlegroep, veranderde er niets. Kinderen uit de tweede groep kregen gedurende drie maanden elke dag groente aangeboden ter vervanging van een fruit- of koekmoment. Dat gold ook voor kinderen uit de laatste groep, die bovendien nog een beloning kregen als ze een stukje groente aten. De beste eters, die alle groente uiteindelijk vijf keer hadden geproefd, werden gekroond tot groentekoning of -koningin van de dag. Een simpele maar effectieve methode, zo blijkt.

“In eerdere studies is al bewezen dat herhaalde blootstelling werkt,” zegt Van Belkom. “Als je een kind zo’n acht tot tien keer een bepaalde groente aanbiedt, is er een significante verhoging van hoe lekker het gevonden wordt. Het kind leert de groente kennen en waarderen. Uit ons onderzoek blijkt dat een beloningssysteem dat effect nog eens versterkt. Omdat je een beloning geeft, wil een kind eerder en vaker proeven en gaat het de groente in kwestie dus ook sneller lusten.”

Probeer dit thuis ook

Denk je nou: dat klinkt toch echt te mooi om waar te zijn, want mijn peuter blijft die broccoli pertinent weigeren - zet dan toch nog even door. “De meeste ouders geven het op nadat ze vier keer iets hebben aangeboden,” stelt van Belkom. “Ga door tot acht á tien keer.” Nog een tip: beloon eten niet met eten, want dat beïnvloedt het honger- en verzadigingssysteem van je kind. Gebruik in plaats daarvan bijvoorbeeld stickers, stempels of kaartjes, zoals veel ouders al doen bij de zindelijkheidstraining.

Daarbij is het belangrijk om kinderen bloot te stellen aan de verschillende gedaantes van groente. “In onze studies werken we om praktische redenen alleen met rauwe groente,” zegt van den Brand. “Maar thuis kun je makkelijk laten zien hoe je van een rauwe wortel een stamppot maakt. Vergeet ook zeker niet om zélf te genieten van een knapperig radijsje of sappige tomaat; opvoeden is tenslotte voordoen. Laat kinderen zien dat jij groente eet en lekker vindt, daar leren ze zoveel van.”