Een interview
Als u een journalist te woord staat, persoonlijk, telefonisch, per mail, via social media of anderszins, realiseer u dan dat alles wat u zegt, voor de journalist stof kan zijn voor zijn publicatie. Dus ook als u meteen zegt dat u niet de geschikte persoon bent voor dit onderwerp, maar vervolgens wel een heel verhaal afsteekt hoe u er persoonlijk tegenaan kijkt, kan dat morgen in de krant staan. 'Off the record', is iets voor waaghalzen, of voor de situatie waarin u een goede relatie heeft met de journalist en u weet dat u hem kunt vertrouwen.
Verder helpt het als u bedenkt dat journalisten hun doelgroep vertegenwoordigen, niet uw wetenschappelijke collega's. Uw uitspraken moeten natuurlijk kloppen en goed weergegeven worden, maar academische nauwkeurigheid gaat in het algemeen slecht samen met een leesbaar publieksartikel of kort item op radio / tv. Enige versimpeling van materie is geboden.
- Wordt u overvallen door een journalist, aarzel dan niet om te vragen het gesprek op een later tijdstip te voeren.
- Bij een geschreven interview kunt u aan het begin van het gesprek vragen of u de tekst nog ter inzage voor publicatie* krijgt. U kunt dit zelfs als voorwaarde stellen om überhaupt mee te werken aan een interview, als dat uw belang het beste dient.
- Probeer een zo goed mogelijk beeld te krijgen van het uiteindelijke resultaat door de journalist vragen te stellen over wie de doelgroep is, wie er verder nog in het artikel of item aan bod komen, wat de strekking wordt, bij radio-interviews of het live is of wordt opgenomen.
- Bedenk voor het gesprek wat uw hoofdboodschap is en probeer hierbij te blijven. Het helpt om vooraf een paar verschilende formuleringen te bedenken hoe u deze boodschap kunt verkondigen.
- Spreek duidelijk af hoe uw naam en functie worden weergegeven. Doorgaans is 'Jan Jansen, Universiteit Maastricht' prima. Vakgroepen/afdelingen/onderzoekscholen werken eerder verwarrend, mede doordat ze de titel te lang maken. Uw functie (hoogleraar, onderzoeker, docent) kan eventueel nog wel iets toevoegen.
- Gebruik geen vakjargon, maar praat alsof u het aan een goede vriend uitlegt, die niet in het vakgebied zit. Ook een goed voorbeeld, of een duidelijke metafoor kan wonderen doen.
- Besef dat radio- en tv-programma's vooral korte quotes gebruiken, dus houd uw antwoorden zo kort mogelijk, zonder de inhoud tekort te doen.
- Radioprogramma's willen soms dat u afreist naar de studio in Hilversum, omdat telefooninterviews bij voorkeur heel kort zijn op de radio (vanwege de geluidskwaliteit). Weet dat de regionale zender L1 in Maastricht ook over een studio beschikt, waarmee de Hilversumse zender zelf afspraken kan maken, zodat u ook vanuit Maastricht studiokwaliteit kan bieden.
- Ook als het opnameapparaat uitstaat, is de journalist nog steeds in functie. Als u hem/haar nu iets toevertrouwt, ga er dan niet van uit dat het niet gebruikt zal worden omdat het interview "afgelopen is". Dat is niet zo.
- Relativeer. Is de publicatie uiteindelijk niet wat u ervan verwachtte of bent u ronduit ontstemd? Media zijn soms vluchtig en zo gaat het publiek er doorgaans ook mee om. U moet de (wetenschappelijke) plank wel ernstig misslaan in de media wil zo'n negatieve publicatie u lang achtervolgen.
- Oefening baart kunst: u kunt deelnemen aan een mediatraining, aangeboden door het Media Presentations Training Centre of het Staff Career Centre van de UM.
*Ter inzage
Ter inzage voor publicatie is niet hetzelfde als 'ter herschrijving'. Als u de tekst op deze manier krijgt toegestuurd voor publicatie mag u alleen de feitelijke onjuistheden ter discussie stellen. Als de toon u niet bevalt, of een tussenkop, kunt u dit aangeven, maar vaak is dat jammer maar helaas. De kop wordt vaak door de eindredactie gemaakt, daar heeft zelfs de journalist weinig tot geen invloed op. Maar zijn er cijfers verkeerd weergegeven, verkeerde bevindingen aan elkaar verbonden om naar een bepaalde conclusie toe te werken, of bent u verkeerd geciteerd, dan heeft u een poot om op te staan.
Let op: een citaat wordt zelden exact zo opgetekend als u het heeft uitgesproken (alleen al omdat dat grammaticaal soms niet de mooiste zinnen zijn), het gaat erom dat u zich herkent in de strekking en de toon. Komt u er niet uit met de journalist, neem dan contact op met de persvoorlichters. Zij hakken vaker met dit bijltje en kunnen u wellicht helpen.