De klokkenluider wordt dan ook bijgestaan door Andrew P. Bakaj, een advocaat die in dit soort zaken is gespecialiseerd in dit soort aangelegenheden. Op 6 oktober 2019 werd bekend gemaakt dat er nog een klokkenluider is. Er loopt een crowdfunding om de advocaatkosten te kunnen betalen. Bij het afsluiten van deze bijdrage was ruim $ 217 843 van de verlangde $ 300 000 binnengehaald. De klokkenluiders maken gebruik van de klokkenluidersregeling op grond van de Intelligence Community Whistleblower Protection Act uit 1998 (ICWPA). De VS kent al sinds 30 juli 1778 wettelijke regelingen over klokkenluiden.

De eerste klokkenluider van D.C. volgt in zijn klacht de wettelijke regeling zeer precies, en de klacht is ook met grote feitelijke precisie opgesteld. Uit de door de advocaat op zijn website gepubliceerde brieven komt een intensieve briefwisseling naar voren tussen hem, de Director of National Intelligence (ODNI) en de Inspector General of National Intelligence (ICIG), evenals met de voorzitters van de betrokken commissies van het Huis van Afgevaardigen en de Senaat, over de te de nemen voorzichtige vervolgstappen. Ook de persberichten van de advocaat van de klokkenluider laten een behoedzame strategie zien, waarbij voortdurend tegengas wordt gegeven tegen desinformatie in het politieke debat en de pers daaromheen.

De klokkenluider van D.C loopt zeer grote risico’s, zeker nu zijn klacht het handelen van de president en zijn naaste medewerkers betreft. Zijn familie en vrienden lopen evenzeer risico’s. De uitlating van Trump van enkele dagen geleden dat deze persoon bijna een spion is, en dat men vroeger wel wist wat men met spionnen en verraad zouden doen, is een bedreiging aan diens adres die het ergste doet vrezen. Er werd al zelfs een premie uitgeloofd voor degene die de identiteit van de klokkenluider onthult. Namens de klokkenluider werd de zorg over zijn veiligheid dan ook indringend naar voren gebracht bij de ODNI en de commissies van het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Op 9 oktober werd er zelfs een open brief aan het Amerikaanse volk gepubliceerd van een groot aantal voormalige security officers.

De identiteit van de klokkenluider is bekend bij de Inspector General of National Intelligence, maar de betrokkene maakt gebruik van zijn wettelijk recht om anoniem te blijven voor de verdere buitenwereld. Laten we niet vergeten dat deze Inspector General niet alleen aannam dat de klacht betrouwbaar was, maar ook dat de betrokkene te goeder trouw en terecht van de klokkenluidersregeling gebruik maakte…

Welke bescherming biedt Amerikaans recht deze klokkenluiders eigenlijk?
De wet verbiedt represaillemaatregelen jegens medewerkers die volgens de klokkenluidersregeling urgent concerns hebben gemeld. Denk daarbij aan beslissingen over zijn rechtspositie als werknemer of contractant, het onthouden van de toegang tot vertrouwelijke informatie die zij of hij eerder had en dergelijke, en natuurlijk het verbod om de identiteit te onthullen. Amerikaanse advocaten gespecialiseerd in whistleblowing melden in de pers dat de bescherming van klokkenluiders eigenlijk een wassen neus is. Het is verboden om de identiteit te lekken, maar de boete op overtreding hiervan is nauwelijks afschrikwekkend.

In de Washington Post van 1 oktober laat advocaat Bradley Moss weten dat er maar weinig instrumenten zijn om de president er van te weerhouden om het leven van de klokkenluider onmogelijk te maken. Daar laat deze advocaat ook weten, dat er maar weinig wetgeving is die deze persoon beschermt. De bescherming komt volgens hem neer op niet veel meer dan gewoonte en bestuurlijk fatsoen. Dat belooft niet veel goeds voor de toekomst van deze klokkenluiders en hun familie, vrees ik. Moedig maar gevaarlijk, dat klokkenluiden.

De Nederlandse wetgeving om misstanden binnen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten te melden aan de Commissie van Toezicht biedt nog veel minder waarborgen aan de klokkenluider. In het jaarverslag 2018 wordt één mogelijke melding van een misstand verslagen. De afdeling beschikte over onvoldoende informatie om deze melding nader te kunnen duiden. De melding werd ingetrokken. De betrokkene zal niet meer informatie hebben durven geven, vermoed ik.    

Het is van groot belang dat integere personen de vrijheid voelen om misstanden daadwerkelijk aan de orde stellen, en soms moet dat anoniem met een klokkenluidersregeling. De daadwerkelijk bescherming van klokkenluiders is daarbij cruciaal, maar de kwaliteit daarvan is zeer twijfelachtig. De klokkenluider loopt een reëel risico dat  zijn persoonlijke leven en carrière naar de bliksem worden geholpen.