Het voorzienbare is gebeurd

door: in Rechtsgeleerdheid
Brexit blog NL 2019 - welke opties zijn er - Aalt Willem Heringa

En het House of Commons heeft op 15 januari met zeer grote meerderheid de Brexit overeenkomst afgewezen, in een verhouding 2/3 om 1/3. Zo’n stemming zou in veel parlementaire stelsels tot aftreden van de regering hebben geleid, vooral ook door het grote aantal leden van de regeringspartij die tegen hebben gestemd. Maar ja, door de enorme tijdsdruk op dit dossier is voorstelbaar dat er nu wel de noodzaak is van een regering. Wat nu?

Eerst is er op 16 januari gestemd over een door Labour in te dienen motie van wantrouwen, en is het daarna aan de regering May om deze week aan het parlement een plan voor te leggen over hoe nu verder.​

  1. De motie van wantrouwen was redelijk kansloos: de Conservatieven hebben weinig heil gezien in een motie van wantrouwen die immers kan van leiden tot nieuwe verkiezingen als het House of Commons er niet in slaagt om na 14 dagen met een stemming waarin het vertrouwen wordt uitgesproken een opvolger/ster aan te wijzen. Daar gaat weer kostbare tijd mee heen, en de vraag is of de Conservatieven met verkiezingen iets opschieten. Op 16 januari werd deze motie van wantrouwen verworpen. Dus zijn verkiezingen voorlopig van de baan; en blijft de regering voorlopig zitten.
     
  2. Als er overigens verder niets gebeurt wordt de Brexit eind maart een feit en juridische realiteit, tenzij:
     
  3. May de Brexit afblaast, echter aangezien de European Union Withdrawal Act 2018 aangeeft dat de Brexit eind maart plaatsvindt, kan zo’n notificatie intrekking niet zonder instemming van het parlement; voor zo’n intrekking lijkt er geen steun.
     
  4. Er een verzoek gaat aan de EU om de Brexit datum uit te stellen; uitstel is mogelijk volgens art. 50 VEU indien de EU en lidstaten daar unaniem mee instemmen. Echter, gezien de European Union Withdrawal Act dient het Britse parlement eerst in te stemmen met het vragen om uitstel. Aan zo’n optie lijkt achter de schermen te gaan worden gewerkt.
     
  5. Stel inderdaad dat het beste waar in het parlement nu een meerderheid voor zou kunnen vinden is het vragen van uitstel, waar zou dat uitstel dan toe moeten leiden, en ten tweede hoe kan de EU er dan van overtuigd worden dat een uitstel enige zin heeft? En dan liggen er twee opties op tafel.
     
  6. De eerste is dat uitstel gevraagd wordt om een referendum uit te schrijven. Dat vereist wetgeving uiteraard, en gaat tijd kosten, en dient gesteund te worden door een meerderheid in het Britse parlement uiteraard. Lastig is ook de vraagstelling in een referendum: is die dan remain of leave? Of remain, hard brexit, of brexit op de termen van de Withdrawal Agreement?
     
  7. De tweede is dat er verkiezingen gaan worden uitgeschreven: bij voorbeeld omdat het House of Commons tot verkiezingen besluit met een twee/derde meerderheid. Deze optie is niet voor de hand liggend als tegenstrijdig aan het eigen belang van de Conservatieve Partij.
     
  8. Dus komt de optie van een referendum dichterbij, tenzij er nog andere listen uit de hoge hoed worden getoverd. Of gaat de Koningin interveniëren en de leiders in het parlement oproepen de meningsverschillen terzijde te schuiven en te komen tot een oplossing? Of komt er dusdanige druk vanuit bedrijfsleven of bevolking dat parlementariërs meer compromis bereid zijn?
     
  9. Uitstel is te meer lastig en inconvenient gelet op de aankomende verkiezingen voor het Europees Parlement van mei 2019; als er dan geen Brexit is dan gaan er EP verkiezingen komen, ook in het Verenigd Koninkrijk! Hoe dat gaat vallen en of dat uit te leggen is in het VK, ga ik niet voorspellen. Het wordt dan wel wat kolderiek: in mei 2019 verkiezingen, en (kort) daarna een eventuele beeindiging van het lidmaatschap. Lastig ook omdat er na een Brexit een verkaveling van zetels in het EP plaatsvindt, waarbij sommige lidstaten, waaronder Nederland, er enkele zetels bij krijgen. Of gaat dat dan ook uitgesteld worden tot 2024?
     
  10. Wordt vervolgd.
  Meer blogs op Law Blogs Maastricht
Labels:
  • A.W. Heringa

    Author and editor of numerous books and articles on Dutch Constitutional law, the European Convention on Human Rights, the European Social Charter, comparative constitutional law, US constitutional law, Human Rights and legal education. Author of blogs on the Montesquieu Institute website.

    Meer artikelen van A.W. Heringa