‘I did it my way’
In Maastricht doen we dingen graag anders. Zo werden we pas in 1814 lid van het Soevereine Vorstendom der Verenigde Nederlanden, bleven we als kleine nederzetting moedig weerstand bieden tegen de rebelse Belgen tijdens de Belgische opstand, hebben we een Gouverneur in plaats van een Commissaris van de Koning en doen we aan ‘PGO’ in plaats van aan traditioneel onderwijs. Toch hebben we ook zo onze tradities.
 

Eén van de tradities aan de universiteit is dat we al beginnen
voordat we bestaan.

Dat lijkt een beetje raar, maar in Maastricht is dat heel goed mogelijk. Zo begonnen de eerste studenten Geneeskunde in 1974 al aan hun opleiding die pas in 1976 werd opgericht. En in de jaren tachtig herhaalden we dat grapje: in 1984 werd de Faculteit der Rechtsgeleerdheid opgericht, maar de eerste studenten waren al in september 1982 aan de opleiding Nederlands recht begonnen. Die overigens eigenlijk al in 1981 startte, want toen begon een stel onconventionele pioniers, gewapend met een pen en een pakje zakdoekjes, al met het opzetten van het curriculum. Het geboortejaar van de opleiding Nederlands recht in Maastricht is dus 1981. Het was een goed jaar, 1981, wat geboortes betreft.

PGO: onconventioneel onderwijs
De oprichting van de opleiding Nederlands recht mag dan geheel conform traditie geschied zijn, de invulling was dat allerminst. De opleiding werd vormgegeven volgens een nieuwe didactische methode: probleemgestuurd. Het recht moest niet per vakgebied, maar aan de hand van concrete problemen bestudeerd te worden. Dat hield in dat studenten niet langer een vak ‘huurrecht’ voorgeschoteld kregen, maar een thematisch blok ‘wonen’, waarbij verbintenisrechtelijke aspecten zoals de huurovereenkomst aan bod kwamen, maar ook goederenrechtelijke aspecten, zoals eigendom van onroerende zaken en mensenrechtelijke aspecten zoals het recht op wonen. In de praktijk doen juridische problemen zich tenslotte ook vaak op het snijvlak van verschillende vakgebieden voor. Daarnaast moesten studenten vooral zelf leren om problemen op te lossen; zelfwerkzaamheid in kleine groepen van maximaal acht studenten werd daarbij het mantra. Weliswaar werden de studenten tijdens de onderwijsbijeenkomsten begeleid door een lid van de wetenschappelijke staf, maar deze persoon fungeerde slechts als ‘tutor’, als procesbewaker en niet als docent. Om procesbewaker te zijn hoefde je echter niet ‘inhoudsdeskundig’ te zijn. Een hoogleraar kon derhalve met een gerust hart vervangen worden door een zak aardappelen. Vanuit financieel oogpunt bood deze opleiding dus kansen.

Een conventioneel motivatieprobleem
Zo begonnen we ooit, vijfendertig jaar geleden. Ambitieus, onverschrokken en vooral onconventioneel.

Zakken aardappelen kwamen niet naar Maastricht, wel mensen
die het graag ‘anders’ wilden doen.
 

Anders dan de rest van Nederland, dat dit nieuwe experiment overigens met argusogen bekeek. Thematisch onderwijs, onderwijs in kleine groepen, een faculteit die wars was van hiërarchie. Maar een faculteit die gaandeweg ook moest constateren dat de staf het misschien wel anders kon doen, maar dat dat nog niet betekende dat de student het ook anders deed. Ja, anders dan ze in Maastricht bedoeld hadden, dat wel. Maar het gebrek aan motivatie dat zo veel rechtenstudenten in Nederland eigen was en is, begon ook Maastricht langzaamaan parten te spelen. Heel conventioneel eigenlijk.

Het roer om: op de Europese toer
En dus moest het weer anders. Dat PGO was in de jaren negentig overigens al niet meer zo vernieuwend. Veel andere rechtenfaculteiten in Nederland deden het inmiddels ook ‘anders’.

En zo sloeg men in Maastricht, dat zich toch al nooit
zo ‘Hollands’ gevonden had, de internationale weg in.
 

De weg naar Europees recht, naar de rechtsvergelijking, naar de ERASMUS-programma’s en uiteindelijk naar de European Law School, een unicum in Nederland.

Met de komst van het nieuwe millennium ging het hoger onderwijs in heel Nederland over op een voor Nederland onconventionele onderwijsstructuur: de Bachelor-Masterstructuur. Deze structuur mocht voor Nederlandse begrippen weliswaar onconventioneel zijn, de bedoeling van de Bolognaverklaring was dat de uitwisselbaarheid van studenten in Europa vergroot werd. Meer conventionaliteit dus. En daarin lag voor Maastricht een kans om het weer anders te doen: een European Law School volledig in het Engels. Conceptueel van aard, in beginsel zonder civiel effect, met onderwijsgroepen die soms uit wel negentien nationaliteiten bestaan. Want ja, dat onconventionele aantal van acht studenten per groep werd toch langzaam uitgebreid tot wat conventionelere proporties.

Jarig!
Van september 2016 tot september 2017 vierde de Maastrichtse Faculteit der Rechtsgeleerdheid haar vijfendertigjarig jubileum. En zoals dat gebruikelijk is bij universitaire jubilea, werd er opdracht gegeven voor het schrijven van een Jubileumboek. Het uitgangspunt daarbij zijn interviews met mensen die betrokken zijn bij de belangrijkste ontwikkelingen van de faculteit in de afgelopen vijfendertig jaar.

En omdat wij dingen graag anders doen, zijn die interviews niet door de redacteur van het Jubileumboek afgenomen, maar door de betrokkenen zelf.

In groepsinterviews hebben prominenten die de faculteit mede vormgegeven hebben elkaar aan de tand gevoeld, zonder vooraf
opgelegd scenario.

Dat heeft geleid tot levendige herinneringen en onconventionele uitspraken zoals dat we van communisten inmiddels verworden zijn tot neo-liberalen en dat recht eigenlijk best saai is. Een korte geschiedschrijving voorziet de interviews van de nodige context en het geheel wordt verluchtigd door honderd-en-één foto’s, want een mooi rond getal als honderd zou natuurlijk weer een beetje te conventioneel zijn.

Met dit Jubileumboek past de Maastrichtse rechtenfaculteit in een heel conventioneel rijtje van bijvoorbeeld Tilburg, Rotterdam, Leuven, Gent en Luik, die haar allemaal al voor gingen. Overigens bij veel grotere jubilea, want een Jubileumboek na vijfendertig jaar is dan weer wat onconventioneel. En het boek is een beetje aan de late kant, want het is al december. Maar ja, dat is in Limburg dan weer niet zo ongebruikelijk, om een beetje later te zijn.

Het boek is nu te koop bij boekhandel De Tribune in Maastricht voor € 34,50.
Op vertoon van een geldige UM-studentenkaart krijg je € 5,- korting. Dit boek is mede tot stand gekomen met steun van het Universiteitsfonds Limburg/ SWOL.