PURE3D: cultureel erfgoed, wetenschap en computers
Hoe kunnen 3D-modellen behouden blijven? Dat is het idee achter PURE3D, een project waarmee Costas Papadopoulos en Susan Schreibman een infrastructuur ontwikkelen voor het archiveren en publiceren van 3D-onderzoek. In de toekomst kan het platform ook een nieuwe manier bieden om toegang te krijgen tot cultureel erfgoed, van de Slag om Mount Street Bridge tot de Limburgse mijnen en het Smithsonian. Je leest er hier alles over, in 2D.
Costas Papadopoulos van de Faculty of Arts and Social Sciences is een van de hoofdonderzoekers van het project. Hij heeft een achtergrond in archeologie en 3D-visualisatie en maakt digitale reconstructies van archeologische vondsten, waaronder objecten en gebouwen. Met computersimulaties onderzoekt Papadopoulos hoe licht in de loop der geschiedenis menselijke handelingen en ervaringen heeft beïnvloed.
Hoogleraar Digital Arts and Culture Susan Schreibman, Papadopoulos' collega en mede-hoofdonderzoeker, gebruikte 3D-modellen om de sterk uiteenlopende schattingen van het aantal Britse slachtoffers tijdens de Slag om Mount Street Bridge te onderzoeken; de slag vond in 1916 plaats in Dublin. De reconstructie is uiterst gedetailleerd en kan in alle richtingen draaien, waardoor onderzoekers deze vanuit veel verschillende perspectieven kunnen bestuderen.
Een gevoel van 3D-ruimtelijkheid
Schreibman werkte samen met ex-militairen en historici. "We kregen rondleidingen op de locatie in Dublin. Sommige wetenschappers deden al jaren onderzoek naar de slag; de meeste verslagen ervan waren gekleurd door politieke gevoeligheden. Elk narratief verklaart altijd maar één van de vele dingen die tegelijkertijd gebeurden. Het gevoel van 3D-ruimtelijkheid voegt iets toe dat archiefstukken nooit kunnen." De 3D-reconstructie toonde ook hoe de straat er destijds uit moet hebben gezien, met veel jongere bomen, geen auto's en andere gebouwen.
"Deze modellen zijn heel nuttig, omdat ze veel perspectieven bieden en verschillende parameters kunnen simuleren," zegt Papadopoulos. "Het kost veel tijd en moeite om ze te maken. Maar het tijdschrift dat het artikel over dit onderzoek publiceerde had niet de infrastructuur om ze te laten zien. Het 3D-model als een dynamisch, interactief fenomeen gaat zo verloren voor het publiek." Dit is waar PURE3D om de hoek komt kijken: het kan zulke modellen archiveren en ze toegankelijk maken voor toekomstig gebruik en onderzoek.
Wetenschap en cultureel erfgoed behouden
Maar PURE3D heeft nog meer te bieden. "3D-modellen worden nog niet gewaardeerd als onderzoeksoutput, maar ze hebben een grote wetenschappelijke waarde en bieden veel mogelijkheden om het algemene publiek bij dit soort onderwerpen te betrekken," zegt Papadopoulos. Hij wijst op het nationale initiatief Erkennen & Waarderen, dat streeft naar diversificatie van de factoren voor het evalueren van wetenschappelijke prestaties. Papadopoulos en Schreibman hopen dat het PURE3D-platform ertoe bijdraagt dat 3D-modellen net zo gewaardeerd zullen worden als meer traditionele formats. Ze werken ook aan een zusterplatform met mechanismen en processen die peer reviews van wetenschappelijke 3D-modellen mogelijk moet maken.
Uiteindelijk zou PURE3D ook een sleutel kunnen zijn tot het behoud van cultureel erfgoed. Een richtlijn van de Europese Commissie bepaalt dat al het Europese culturele erfgoed dat dreigt te worden aangetast of vernietigd in 2030 gedigitaliseerd moet zijn, evenals 50 procent van de meest bezochte erfgoedmonumenten. Concreet gaat het dan om het creëren van digitale 'tweelingen' van objecten en monumenten met behulp van scan- en modelleringstechnologieën die oorspronkelijk zijn ontwikkeld voor andere vakgebieden, zoals geneeskunde en engineering.
Beter dan het origineel
Zulke technologieën bieden enorme educatieve en wetenschappelijke mogelijkheden. "Musea gebruiken deze technologie voor het toegankelijker maken van objecten die je niet mag aanraken," zegt Papadopoulos. "Je kunt een digitaal model in alle richtingen draaien, inzoomen of er filters overheen leggen die verschillende aspecten illustreren."
Papadopoulos en Schreibman hebben pilotprojecten gedraaid met de gemeente Maastricht en cultureel-erfgoed-instellingen als Museum van Bommel van Dam in Venlo en het Nederlands Mijnmuseum in Heerlen. Met laatstgenoemd museum hebben ze een serie modellen van mijnlampen gemaakt, waarbij het verhaal van de mijnbouw in Limburg wordt verteld aan de hand van de technologische vooruitgang en de steeds betere lampen.
Met digitale modellen kun je verhalen op een betere manier vertellen, zeggen de twee onderzoekers. Schreibman: "Je kunt ze gebruiken om dingen uit te leggen en om context toe te voegen." Als multimodaal platform kan PURE3D ook tekstvakken, afbeeldingen, audio en video bevatten. Omdat deze nieuwe technologie een andere benadering van educatieve narratieven vereist dan traditionele media, bieden Schreibman en Papadopoulos training over en ondersteuning bij het gebruik van 3D-modellen, zodat mensen er verhalen mee kunnen maken en deze vertellen.
Unieke infrastructuur
"De technologie an sich is niet meer het probleem," zegt Papadopoulos, "maar hoe deze toe te passen is een uitdaging. PURE3D is de eerste infrastructuur in haar soort, we hebben geen voorbeelden waar we iets van kunnen leren." Het projectteam vond de Voyager-software van het prestigieuze Smithsonian Institution het beste platform voor het bekijken en bewerken van wetenschappelijke content in 3D. "Ze werden een soort onofficiële partner. Ze stuurden zelfs hun hoofddeveloper naar Maastricht en maakten een aantal aanpassingen op basis van onze feedback. De samenwerking was echt heel vruchtbaar."
Het project ging in januari 2021 van start en werd gefinancierd door het PDI-SSH (Platform Digitale Infrastructuur-Social Sciences and Humanities), een platform voor het toewijzen van onderzoeksgelden van de overheid. Na gebruikerstests wordt het prototype verfijnd en zal naar verwachting eind 2024 live gaan. "Het ging allemaal niet van een leien dakje, maar we zijn erg trots op het resultaat," zegt Schreibman. "Het is een zeer interdisciplinaire onderneming; we werken samen met veel instellingen en brengen een enorme hoeveelheid aan expertise bijeen." Papadopoulos hoopt dat ze duurzame financiering kunnen vinden voor de hosting en het onderhoud van het platform, en voor training. "Het is een geweldige manier om cultureel erfgoed en wetenschap voor iedereen toegankelijk te maken."
Tekst: Florian Raith
Fotografie: Arjen Schmitz
Lees ook
-
Schoolkinderen presteren vooral bij het rekenen beter als ze op school gezond lunchen en gevarieerd bewegen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek op basis van data uit het langjarige studieproject Gezonde Basisschool van de Toekomst (GBvT) van Universiteit Maastricht (UM).
-
Kunnen digitale tweelingen van het hart gepersonaliseerde zorg bieden? In deze Science Story vertelt Dr. Nick van Osta over zijn onderzoek hiernaar.
-
In de natuur is grootschalige agressie een uitzondering die, gedwongen door gebrek aan ruimte en voedsel, de overhand kan krijgen. Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Maastricht en hun internationale collega’s laten zien hoe dat kan.