Absurd claim

Deze week werd bekend dat een groep slachtoffers van de schietpartij in winkelcentrum Ridderhof in Alphen aan den Rijn schadevergoeding vordert van de ouders van dader Tristan van der Vlis. Van der Vlis schoot in 2011 in dat winkelcentrum zes mensen dood. De ouders zijn niet de eersten die door de slachtoffers en nabestaanden voor de civiele rechter worden gedaagd. Eerder werden de staat en de politie tevergeefs aansprakelijk gesteld voor de schade veroorzaakt door het ten onrechte verlenen van een wapenvergunning aan Van der Vlis.

De claim tegen de ouders werd in de pers breed uitgemeten. Zelfs het NOS Journaal besteedde er aandacht aan. Misschien ligt hier de gedachte aan ten grondslag dat als een advocaat zijn medewerking verleent aan het instellen van een vordering als deze, die wel enige kans van slagen moet hebben. Niets is minder waar. Ik mag hopen dat de advocaat in deze zaak zijn cliënten heeft verteld dat deze vordering naar Nederlands recht volstrekt kansloos is. Kennelijk is de claim gebaseerd op het feit dat de moeder van de 24-jarige Van der Vlis niet ingreep hoewel ze vermoedde dat Tristan depressief was en zich er over verbaasde dat hij een wapenvergunning kreeg. Dit is evenwel evident onvoldoende om de ouders onrechtmatig handelen aan te wrijven. Naar Nederlands recht bestaat een uitgebreid stelsel van regels over de aansprakelijkheid van ouders voor hun minderjarige kinderen, maar zodra het kind meerderjarig is, is het nog slechts aansprakelijk voor zijn eigen gedrag.

Nu is niet uit te sluiten dat in extreme gevallen de ouders inderdaad aansprakelijk zijn voor het gedrag van een meerderjarig kind, maar dan niet omdat ze ouders zijn maar simpelweg omdat ze, net als ieder ander in die situatie, een zorgplicht schonden jegens de slachtoffers. Dan moet wel aan hele strikte eisen zijn voldaan; bij mijn weten heeft een Nederlandse rechter dit nimmer aangenomen. In de VS is in zeer uitzonderlijke gevallen een ouder al wel aansprakelijk gehouden voor crimineel gedrag van een kind. Nodig is dan dat de ouders weten of moesten weten dat hun kind grote psychische problemen had en daarmee een risico vormde voor anderen, dat het kind bij de ouders inwoonde en dat de ouders handelden alsof zij hun kind onder controle wilden houden (en zich aldus naar de buitenwereld afficheerden als verantwoordelijk voor het gedrag van het kind).

Hoe extreem de feiten dan moeten liggen bewijst de zaak Silberstein v Cordie. Het ging hier om een 27-jarige schizofrene man die nog bij zijn ouders woonde en door hen werd verzorgd alsof hij nog minderjarig was. De ouders wisten dat hun zoon leed aan waanbeelden en hallucineerde over de duivel. De ouders hadden hun zoon daarop enkele maanden doen opnemen in een psychiatrische inrichting. Nadat hij weer thuis was, zagen de ouders dat hij was gestopt met het innemen van zijn medicijnen. Toch besloten zij om een reisje te maken, hun zoon alleen thuis te laten en het in huis aanwezige pistool niet op te bergen. Vervolgens doodde de dader een vriend van hem die hij, zoals zijn ouders wisten, al meerdere malen had bedreigd. In dit extreme geval achtte de rechter in Minnesota de ouders civielrechtelijk aansprakelijk.

Aan geen van de – ook naar Nederlands recht aanvaardbare – eisen voor aansprakelijkheid zoals ontwikkeld door de Amerikaanse rechter is in de zaak van Van der Vlis voldaan. Van der Vlis woonde zelfstandig, van grote psychische problemen was de ouders niet gebleken en evenmin trachtten zij om het gedrag van hun kind te controleren. De rechter kan korte metten maken met deze absurde claim.

 Gepubliceerd op Law Blogs Maastricht